ଶ୍ରୀମଦ୍ ଭାଗବତ
ମହାପୁରାଣ
॥ ଓଁ ନମୋ ଭଗବତେ
ବାସୁଦେବାୟ ॥
॥ ଅଷ୍ଟମ ସ୍କନ୍ଧ ॥
ଦ୍ବାଦଶ ଅଧ୍ୟାୟ
ମୋହିନୀରୂପକୁ ଦେଖି ମହାଦେବଙ୍କର ମୋହ
ଶ୍ରୀବାଦରାୟଣିରୁବାଚ
ବୃଷଧ୍ୱଜୋ
ନିଶମ୍ୟେଦଂ ଯୋଷିଦ୍ରୂପେଣ ଦାନବାନ୍ ।
ମୋହୟିତ୍ୱା
ସୁରଗଣାନ୍ ହରିଃ ସୋମମପାୟଯତ୍ ॥ ୧॥
ବୃଷମାରୁହ୍ୟ
ଗିରିଶଃ ସର୍ୱଭୂତଗଣୈର୍ୱୃତଃ ।
ସହ ଦେବ୍ୟା ଯୟୌ
ଦ୍ରଷ୍ଟୁଂ ଯତ୍ରାସ୍ତେ ମଧୁସୂଦନଃ ॥ ୨॥
ଶ୍ରୀଶୁକଦେବ
କହୁଛନ୍ତି – ପରୀକ୍ଷିତ ! ଭଗବାନ ଶଂକର ଯେତେବେଳେ ଏହା ଶୁଣିଲେ ଯେ ସ୍ତ୍ରୀ-ରୂପ ଧାରଣ କରି
ଶ୍ରୀହରି ଅସୁରମାନଙ୍କୁ ମୋହିତ କରିଦେଲେ ଏବଂ ଦେବତାମାନଙ୍କୁ ଅମୃତ ପାନ କରାଇଲେ, ସେତେବେଳେ ସେ ସତୀଙ୍କୁ ସାଙ୍ଗରେ ଧରି ବୃଷଭ ଉପରେ
ଚଢି ସମସ୍ତ ଭୂତଗଣଙ୍କ ସହିତ ଭଗବାନ ଶ୍ରୀମଧୁସୂଦନଙ୍କର ନିବାସସ୍ଥାନକୁ ଗଲେ |
ସଭାଜିତୋ ଭଗବତା
ସାଦରଂ ସୋମୟା ଭବଃ ।
ସୂପବିଷ୍ଟ ଉବାଚେଦଂ
ପ୍ରତିପୂଜ୍ୟ ସ୍ମୟନ୍ ହରିମ୍ ॥ ୩॥
ଭଗବାନ ଶ୍ରୀହରି
ଅତିଶୟ ପ୍ରେମର ସହିତ ଗୌରୀ-ଶଂକରଙ୍କର ସ୍ବାଗତ-ସତ୍କାର କଲେ | ସେ ମଧ୍ୟ ସୁଖାସନରେ ବସି
ଭଗବାନଙ୍କର ସମ୍ମାନ କରିବା ସହିତ ହସି-ହସି କହିଲେ -
ଶ୍ରୀମହାଦେବ ଉବାଚ
ଦେବଦେବ
ଜଗଦ୍ୱ୍ୟାପିନ୍ ଜଗଦୀଶ ଜଗନ୍ମୟ ।
ସର୍ୱେଷାମପି
ଭାବାନାଂ ତ୍ୱମାତ୍ମା ହେତୁରୀଶ୍ୱରଃ ॥ ୪॥
ଶ୍ରୀମହାଦେବ କହିଲେ
– ହେ ସମସ୍ତ ଦେବଙ୍କର ଆରାଧ୍ୟଦେବ ! ଆପଣ ବିଶ୍ବବ୍ୟାପୀ, ଜଗଦୀଶ୍ବର ଏବଂ
ଜଗତ୍ସ୍ବରୂପ ଅଟନ୍ତି | ସମସ୍ତ ଚରାଚର ପଦାର୍ଥର ମୂଳ କାରଣ, ଈଶ୍ବର ଏବଂ ଆତ୍ମା
ମଧ୍ୟ ଆପଣ ହିଁ ଅଟନ୍ତି |
ଆଦ୍ୟନ୍ତାବସ୍ୟ
ଯନ୍ମଧ୍ୟମିଦମନ୍ୟଦହଂ ବହିଃ ।
ଯତୋଽବ୍ୟଯସ୍ୟ
ନୈତାନି ତତ୍ସତ୍ୟଂ ବ୍ରହ୍ମ ଚିଦ୍ଭବାନ୍ ॥ ୫॥
ଏହି ଜଗତର ଆଦି, ଅନ୍ତ ଏବଂ ମଧ୍ୟ ଆପଣଙ୍କଠାରୁ ହୋଇଥାଏ; କିନ୍ତୁ ଆପଣ ସ୍ବୟଂ ଆଦି-ମଧ୍ୟ-ଅନ୍ତ ରହିତ ଅଟନ୍ତି |
ଆପଣଙ୍କ ଅବିନାଶୀ ସ୍ବରୂପରେ ଦ୍ରଷ୍ଟା-ଦୃଶ୍ୟ, ଭୋକ୍ତା-ଭୋଗ୍ୟର
ଭେଦଭାବ ନାହିଁ | ବାସ୍ତବରେ ଆପଣ ସତ୍ୟ, ଚିନ୍ମାତ୍ର
ବ୍ରହ୍ମ ହିଁ ଅଟନ୍ତି |
ତବୈବ ଚରଣାମ୍ଭୋଜଂ
ଶ୍ରେୟସ୍କାମା ନିରାଶିଷଃ ।
ବିସୃଜ୍ୟୋଭୟତଃ
ସଙ୍ଗଂ ମୁନୟଃ ସମୁପାସତେ ॥ ୬॥
କଲ୍ୟାଣକାମୀ
ମହାତ୍ମାମାନେ ଇହଲୋକ ଏବଂ ପରଲୋକ ଉଭୟର ଆସକ୍ତି ତ୍ୟାଗ କରି ଏବଂ ସମସ୍ତ କାମନା ପରିତ୍ୟାଗ କରି
ଆପଣଙ୍କ ଚରଣକମଳର ହିଁ ଆରାଧନା କରନ୍ତି |
ତ୍ୱଂ ବ୍ରହ୍ମ
ପୂର୍ଣମମୃତଂ ବିଗୁଣଂ ବିଶୋକ-
ମାନନ୍ଦମାତ୍ରମବିକାରମନନ୍ୟଦନ୍ୟତ୍
।
ବିଶ୍ୱସ୍ୟ
ହେତୁରୁଦୟସ୍ଥିତିସଂୟମାନା-
ମାତ୍ମେଶ୍ୱରଶ୍ଚ
ତଦପେକ୍ଷତୟାନପେକ୍ଷଃ ॥ ୭॥
ଆପଣ ଅମୃତସ୍ବରୂପ, ସମସ୍ତ ପ୍ରାକୃତ ଗୁଣରହିତ, ଶୋକର ଛାୟାରୁ ମଧ୍ୟ ଦୂର, ସ୍ବୟଂ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ବ୍ରହ୍ମ ଅଟନ୍ତି | ଆପଣ କେବଳ
ଆନନ୍ଦସ୍ବରୂପ ଅଟନ୍ତି | ଆପଣ ନିର୍ବିକାର ଅଟନ୍ତି | ଆପଣଙ୍କଠାରୁ ଭିନ୍ନ କିଛି ନୁହେଁ, କିନ୍ତୁ ଆପଣ ସମସ୍ତଙ୍କଠାରୁ ଭିନ୍ନ ଅଟନ୍ତି |
ବିଶ୍ବର ଉତ୍ପତ୍ତି, ସ୍ଥିତି ଓ ପ୍ରଳୟର ପରମ
କାରଣ ଆପଣ ଅଟନ୍ତି | ସମସ୍ତ ଜୀବଙ୍କର ଶୁଭାଶୁଭ କର୍ମର ଫଳଦାୟକ ସ୍ବାମୀ ଆପଣ ଅଟନ୍ତି |
କୁହାଯାଏ, ଏହା ଜୀବର କର୍ମ ଅପେକ୍ଷିତ ଅଟେ; କିନ୍ତୁ ବାସ୍ତବରେ ଆପଣ କାହାର ଅପେକ୍ଷା କରନ୍ତି
ନାହିଁ, ଆପଣ ନିରପେକ୍ଷ ଅଟନ୍ତି |
ଏକସ୍ତ୍ୱମେବ
ସଦସଦ୍ଦ୍ୱୟମଦ୍ୱୟଂ ଚ
ସ୍ୱର୍ଣଂ
କୃତାକୃତମିବେହ ନ ବସ୍ତୁଭେଦଃ ।
ଅଜ୍ଞାନତସ୍ତ୍ୱୟି
ଜନୈର୍ୱିହିତୋ ବିକଲ୍ପୋ
ଯସ୍ମାଦ୍ଗୁଣବ୍ୟତିକରୋ
ନିରୁପାଧିକସ୍ୟ ॥ ୮॥
ସ୍ବାମୀ ! ଆଭୂଷଣ
ରୂପରେ ସ୍ଥିତ ସୁବର୍ଣ୍ଣ ଏବଂ ମୂଳ ସୁବର୍ଣ୍ଣ ମଧ୍ୟରେ ଯେପରି କୌଣସି ଅନ୍ତର ନ ଥାଏ – ଉଭୟେ ଏକ
ହିଁ ଅଟନ୍ତି, ସେହିପରି କାର୍ଯ୍ୟ ଏବଂ
କାରଣ, ଦ୍ବୈତ ଏବଂ ଅଦ୍ବୈତ ଆଦି ଯାହା କିଛି ରହିଛି, ସେହି ସବୁ ଏକମାତ୍ର ଆପଣ ହିଁ ଅଟନ୍ତି | ଆପଣଙ୍କର
ବାସ୍ତବିକ ସ୍ବରୂପକୁ ଜାଣି ନ ଥିବା କାରଣରୁ ଲୋକେ ଆପଣଙ୍କଠାରେ ନାନା ପ୍ରକାରର ଭେଦଭାବ ଓ
ବିକଳ୍ପର ଆରୋପଣ କରିଥାଆନ୍ତି | ସେହି କାରଣରୁ ଆପଣ ଉପାଧିରହିତ ହୋଇଥିଲେ ବି ଗୁଣମାନଙ୍କୁ ନେଇ
ଆପଣଙ୍କଠାରେ ଭେଦର ପ୍ରତୀତି ହୋଇଥାଏ |
ତ୍ୱାଂ ବ୍ରହ୍ମ
କେଚିଦବୟନ୍ତ୍ୟୁତ ଧର୍ମମେକେ
ଏକେ ପରଂ ସଦସତୋଃ
ପୁରୁଷଂ ପରେଶମ୍ ।
ଅନ୍ୟେଽବୟନ୍ତି
ନବଶକ୍ତିୟୁତଂ ପରଂ ତ୍ୱାଂ
କେଚିନ୍ମହାପୁରୁଷମବ୍ୟଯମାତ୍ମତନ୍ତ୍ରମ୍
॥ ୯॥
ପ୍ରଭୁ ! କେହି
କେହି ଆପଣଙ୍କୁ ବ୍ରହ୍ମ ମନେକରନ୍ତି ତ ଅନ୍ୟ କେହି ଧର୍ମ ଭାବରେ ଆପଣଙ୍କର ବର୍ଣ୍ଣନ କରନ୍ତି |
ସେହିପରି କିଏ ଆପଣଙ୍କୁ ପ୍ରକୃତି ଏବଂ ପୁରୁଷର ଉର୍ଦ୍ଧ୍ବରେ ପରମେଶ୍ବର ମନେକରନ୍ତି ତ କିଏ
ବିମଳା, ଉତ୍କର୍ଷିଣୀ, ଜ୍ଞାନା, କ୍ରିୟା, ଯୋଗା, ପ୍ରହ୍ବୀ, ସତ୍ୟା, ଈଶାନା ଓ ଅନୁଗ୍ରହା – ଏହି ନବ-ଶକ୍ତିଯୁକ୍ତ
ପରମ ପୁରୁଷ ତଥା ଅନ୍ୟ କିଏ କ୍ଲେଶ-କର୍ମ ଆଦି ବନ୍ଧନ ରହିତ, ପୂର୍ବଜମାନଙ୍କର
ମଧ୍ୟ ପୂର୍ବଜ, ଅବିନାଶୀ ପୁରୁଷବିଶେଷ
ରୂପରେ ମାନନ୍ତି |
ନାହଂ ପରାୟୁରୃଷୟୋ
ନ ମରୀଚିମୁଖ୍ୟା
ଜାନନ୍ତି
ଯଦ୍ୱିରଚିତଂ ଖଲୁ ସତ୍ତ୍ୱସର୍ଗାଃ ।
ଯନ୍ମାୟଯା
ମୁଷିତଚେତସ ଈଶ ଦୈତ୍ୟ-
ମର୍ତ୍ୟାଦୟଃ କିମୁତ
ଶଶ୍ୱଦଭଦ୍ରବୃତ୍ତାଃ ॥ ୧୦॥
ପ୍ରଭୁ ! ମୁଁ, ବ୍ରହ୍ମା ଏବଂ ମରୀଚି ଆଦି ଋଷି – ଯେଉଁମାନେ
ସତ୍ତ୍ବଗୁଣ ସୃଷ୍ଟିର ଅନ୍ତର୍ଗତ ଅଟନ୍ତି – ଯେତେବେଳେ ଆପଣଙ୍କ ଦ୍ବାରା ନିର୍ମିତ ସୃଷ୍ଟିର
ରହସ୍ୟକୁ ଜାଣିପାରନ୍ତି ନାହିଁ, ସେଠାରେ ଭଲା
ଆପଣଙ୍କୁ ଅନ୍ୟମାନେ ଜାଣିବେ କିପରି | ପୁଣି ଯେଉଁମାନଙ୍କର ଚିତ୍ତକୁ ମାୟା ନିଜର କବଳିତ
କରିନେଇଛି ଏବଂ ଯେଉଁମାନେ ସର୍ବଦା ରଜୋଗୁଣୀ ଏବଂ ତମୋଗୁଣୀ କର୍ମରେ ନିୟୋଜିତ ରହିଥାଆନ୍ତି, ସେହି ଅସୁର ଏବଂ ମନୁଷ୍ୟ ଆଦି ଆପଣଙ୍କୁ କିପରି
ଜାଣିବେ ?
ସ ତ୍ୱଂ ସମୀହିତମଦଃ
ସ୍ଥିତିଜନ୍ମନାଶଂ
ଭୂତେହିତଂ ଚ ଜଗତୋ
ଭବବନ୍ଧମୋକ୍ଷୌ ।
ବାୟୁର୍ୟଥା ବିଶତି
ଖଂ ଚ ଚରାଚରାଖ୍ୟଂ
ସର୍ୱଂ
ତଦାତ୍ମକତୟାବଗମୋଽବରୁନ୍ତ୍ସେ ॥ ୧୧॥
ପ୍ରଭୁ ! ଆପଣ
ସର୍ବାତ୍ମକ ଏବଂ ଜ୍ଞାନସ୍ବରୂପ ଅଟନ୍ତି | ଅତଏବ ବାୟୁ ପରି ଆକାଶରେ ଅଦୃଶ୍ୟ ରହି ମଧ୍ୟ ଆପଣ
ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଚରାଚର ଜଗତରେ ସଦା-ସର୍ବଦା ବିଦ୍ୟମାନ ରହନ୍ତି ତଥା ସେମାନଙ୍କର ଚେଷ୍ଟା, ସ୍ଥିତି, ଜନ୍ମ, ନାଶ, ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କର
କର୍ମ ଏବଂ ସଂସାର-ବନ୍ଧନ, ମୋକ୍ଷ – ସବୁକିଛି
ଜାଣନ୍ତି |
ଅବତାରା ମୟା
ଦୃଷ୍ଟା ରମମାଣସ୍ୟ ତେ ଗୁଣୈଃ ।
ସୋଽହଂ
ତଦ୍ଦ୍ରଷ୍ଟୁମିଚ୍ଛାମି ଯତ୍ତେ ଯୋଷିଦ୍ୱପୁର୍ଧୃତମ୍ ॥ ୧୨॥
ପ୍ରଭୁ ! ଗୁଣକୁ
ସ୍ବୀକାର କରି ଆପଣ ଯେତେବେଳେ ଲୀଳା କରିବା ଅଭିପ୍ରାୟରେ ନାନାଦି ଅବତାର ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି, ସେତେବେଳେ ମୁଁ ଆପଣଙ୍କର ଦର୍ଶନ କରିଥାଏ | ଏବେ ମୁଁ
ଆପଣଙ୍କର ସେହି ଅବତାରର ଦର୍ଶନ କରିବାକୁ ଇଚ୍ଛା କରୁଛି, ଯାହା ଆପଣ
ସ୍ତ୍ରୀ-ରୂପରେ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ |
ଯେନ ସମ୍ମୋହିତା
ଦୈତ୍ୟାଃ ପାୟିତାଶ୍ଚାମୃତଂ ସୁରାଃ ।
ତଦ୍ଦିଦୃକ୍ଷବ
ଆୟାତାଃ ପରଂ କୌତୂହଲଂ ହି ନଃ ॥ ୧୩॥
ଯେଉଁ ରୂପରେ ଆପଣ
ଦୈତ୍ୟମାନଙ୍କୁ ମୋହିତ କରି ଦେବତାମାନଙ୍କୁ ଅମୃତ ପାନ କରାଇ ଥିଲେ, ସ୍ବାମୀ ! ସେହି ରୂପର ଦର୍ଶନ ଅଭିଳାଷରେ ଆମେ ସବୁ
ଏଠାକୁ ଆସିଛୁ | ତାହାର ଦର୍ଶନ ନିମନ୍ତେ ଆମ ମନରେ ଅତିଶୟ କୌତୁହଳ ଜାତ ହୋଇଛି |
ଶ୍ରୀଶୁକ ଉବାଚ
ଏବମଭ୍ୟର୍ଥିତୋ
ବିଷ୍ଣୁର୍ଭଗବାନ୍ ଶୂଲପାଣିନା ।
ପ୍ରହସ୍ୟ
ଭାବଗମ୍ଭୀରଂ ଗିରିଶଂ ପ୍ରତ୍ୟଭାଷତ ॥ ୧୪॥
ଶ୍ରୀଶୁକଦେବ
କହୁଛନ୍ତି – ଭଗବାନ ଶଂକର ଯେତେବେଳେ ବିଷ୍ଣୁଭଗବାନଙ୍କୁ ଏପରି ପ୍ରାର୍ଥନା କଲେ, ସେତେବେଳେ ସେ ଗମ୍ଭୀର ମୁଦ୍ରାରେ ହସି କରି ଶଂକରଙ୍କୁ
କହିଲେ -
ଶ୍ରୀଭଗବାନୁବାଚ
କୌତୂହଲାୟ
ଦୈତ୍ୟାନାଂ ଯୋଷିଦ୍ୱେଷୋ ମୟା କୃତଃ ।
ପଶ୍ୟତା
ସୁରକାର୍ୟାଣି ଗତେ ପୀୟୂଷଭାଜନେ ॥ ୧୫॥
ଶ୍ରୀବିଷ୍ଣୁଭଗବାନ
କହିଲେ – ହେ ଶଂକର ! ସେହି ସମୟରେ ଅମୃତ କଳସ ଦୈତ୍ୟମାନଙ୍କ ହାତକୁ ଚାଲି ଯାଇଥିଲା | ଅତଏବ
ଦେବତାମାନଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟ ସାଧିତ କରିବା ପାଇଁ ଏବଂ ଦୈତ୍ୟମାନଙ୍କର ମନକୁ ଏକ ନୂତନ କୌତୁହଳ
ଅଭିମୁଖରେ ଆକର୍ଷିତ କରିବା ପାଇଁ ମୁଁ ସେହି ସ୍ତ୍ରୀ-ରୂପ ଧାରଣ କରିଥିଲି |
ତତ୍ତେଽହଂ
ଦର୍ଶୟିଷ୍ୟାମି ଦିଦୃକ୍ଷୋଃ ସୁରସତ୍ତମ ।
କାମିନାଂ ବହୁ
ମନ୍ତବ୍ୟଂ ସଙ୍କଲ୍ପପ୍ରଭବୋଦୟମ୍ ॥ ୧୬॥
ଦେବଶିରୋମଣି ! ଆପଣ
ତାହାର ଦର୍ଶନ କରିବାକୁ ଇଚ୍ଛା କରୁଛନ୍ତି, ତେଣୁ ମୁଁ
ଆପଣଙ୍କୁ ସେହି ରୂପର ଦର୍ଶନ କରାଇବି | କିନ୍ତୁ ସେହି ରୂପ ତ କାମୀ ପୁରୁଷମାନଙ୍କର ହିଁ ଆଦରଣୀୟ
ଅଟେ, କାରଣ ତାହା କାମଭାବକୁ ଉତ୍ତେଜିତ କରିଥାଏ |
ଶ୍ରୀଶୁକ ଉବାଚ
ଇତି ବ୍ରୁବାଣୋ
ଭଗବାଂସ୍ତତ୍ରୈବାନ୍ତରଧୀୟତ ।
ସର୍ୱତଶ୍ଚାରୟଂଶ୍ଚକ୍ଷୁର୍ଭବ
ଆସ୍ତେ ସହୋମୟା ॥ ୧୭॥
ଶ୍ରୀଶୁକଦେବ
କହୁଛନ୍ତି – ଏପରି କହି ବିଷ୍ଣୁଭଗବାନ ସେଠାରୁ ଅନ୍ତର୍ଧ୍ୟାନ ହୋଇଗଲେ ଏବଂ ଦେବୀ ସତୀଙ୍କ ସହିତ
ଭଗବାନ ଶଂକର ଚତୁର୍ଦ୍ଦିଗକୁ ଦୃଷ୍ଟି ଘୂରାଇ ସେଠାରେ ବସି ରହିଲେ |
ତତୋ ଦଦର୍ଶୋପବନେ
ବରସ୍ତ୍ରିୟଂ
ବିଚିତ୍ରପୁଷ୍ପାରୁଣପଲ୍ଲବଦ୍ରୁମେ
।
ବିକ୍ରୀଡତୀଂ
କନ୍ଦୁକଲୀଲୟା ଲସ-
ଦ୍ଦୁକୂଲପର୍ୟସ୍ତନିତମ୍ବମେଖଲାମ୍
॥ ୧୮॥
ଏତିକି ବେଳେ
ସମ୍ମୁଖରେ ସେମାନେ ଏକ ସୁନ୍ଦର ଉପବନ ଦେଖିବାକୁ ପାଇଲେ | ସେଥିରେ ନାନା ପ୍ରକାରର ବୃକ୍ଷ
ଲାଗିଥିଲା, ଯାହା ରଙ୍ଗ-ବେରଙ୍ଗ ପୁଷ୍ପ
ଏବଂ ଲାଲ-ଲାଲ ପଲ୍ଲବରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ଥିଲା | ସେମାନେ ଏହା ମଧ୍ୟ ଦେଖିଲେ ଯେ ସେହି ଉପବନରେ ଏକ
ସୁନ୍ଦରୀ ସ୍ତ୍ରୀ ପେଣ୍ଡୁ ଧରି ଖେଳୁଛି | ସେ ଏକ ସୁନ୍ଦର ଶାଢୀ ପରିଧାନ କରିଥିଲା ଏବଂ ତା’ର କଟିଦେଶରେ ଅଣ୍ଟାସୂତାର ଝରା ଶୋଭା ପାଉଥିଲା |
ଆବର୍ତନୋଦ୍ୱର୍ତନକମ୍ପିତସ୍ତନ-
ପ୍ରକୃଷ୍ଟହାରୋରୁଭରୈଃ
ପଦେ ପଦେ ।
ପ୍ରଭଜ୍ୟମାନାମିବ
ମଧ୍ୟତଶ୍ଚଲ-
ତ୍ପଦପ୍ରବାଲଂ
ନୟତୀଂ ତତସ୍ତତଃ ॥ ୧୯॥
ପେଣ୍ଡୁକୁ ଉପରକୁ
ଫିଙ୍ଗି ଏବଂ ତାହାକୁ ଡେଇଁ କରି ଧରିବା କ୍ରମରେ ତାହାର ସ୍ତନ ଏବଂ ତାହା ଉପରେ ଥିବା ହାର
ଦୋହଲିବାରେ ଲାଗିଥିଲା | ମନେ ହେଉଥିଲା ସତେ ଯେପରି ସେହି ସ୍ତନ ଭାରରେ ତା’ର ସୂକ୍ଷ୍ମ କଟି କେତେବେଳେ ଭାଙ୍ଗିଯିବ | ନିଜର
ଲାଲ-ଲାଲ ପଲ୍ଲବ ସଦୃଶ ସୁକୁମାର ଚରଣରେ ସେ ଅତି କଳାପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ ଠୁମୁକି-ଠୁମୁକି ଚାଲୁଥିଲା
|
ଦିକ୍ଷୁ
ଭ୍ରମତ୍କନ୍ଦୁକଚାପଲୈର୍ଭୃଶଂ
ପ୍ରୋଦ୍ୱିଗ୍ନତାରାୟତଲୋଲଲୋଚନାମ୍
।
ସ୍ୱକର୍ଣବିଭ୍ରାଜିତକୁଣ୍ଡଲୋଲ୍ଲସ-
ତ୍କପୋଲନୀଲାଲକମଣ୍ଡିତାନନାମ୍
॥ ୨୦॥
ପେଣ୍ଡୁଟି
ଡେଇଁ-ଡେଇଁ ଏଣେତେଣେ ଚାଲିଯିବା ଏବଂ ସେ ତାହାକୁ ଧରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିବା କ୍ରମରେ ତା’ର ବଡ-ବଡ ଚଞ୍ଚଳ ଆଖି ସାମାନ୍ୟ ଉଦ୍ବିଗ୍ନ ଦେଖା
ଯାଉଥିଲା | କର୍ଣ୍ଣକୁଣ୍ଡଳର ଆଭାରେ ତାହାର କପୋଳ ଝଲସି ଉଠୁଥିଲା ଏବଂ ତାହା ଉପରକୁ ତା’ର କୃଷ୍ଣ-କୁଞ୍ଚିତ ଅଳକାବଳୀ ଝୁଲି ରହିଥିବା କାରଣରୁ
ମୁଖମଣ୍ଡଳ ଅଧିକ ଉଲ୍ଲସିତ ହୋଇ ଉଠୁଥିଲା |
ଶ୍ଲଥଦ୍ଦୁକୂଲଂ
କବରୀଂ ଚ ବିଚ୍ୟୁତାଂ
ସନ୍ନହ୍ୟତୀଂ
ବାମକରେଣ ବଲ୍ଗୁନା ।
ବିନିଘ୍ନତୀମନ୍ୟକରେଣ
କନ୍ଦୁକଂ
ବିମୋହୟନ୍ତୀଂ
ଜଗଦାତ୍ମମାୟଯା ॥ ୨୧॥
କେତେବେଳେ ଯଦି
ଦେହରୁ ତା’ର ଶାଢୀ ଖସି ଯାଉଥାଏ ବା
ବେଣୀ ଖୋଲି ଯାଉଥାଏ, ସେ ତାହାର ସୁକୁମାର ବାମ
କରରେ ତାହାକୁ ସମ୍ଭାଳି-ସଜାଡି ନେଉଥାଏ | ସେହି ସମୟରେ ମଧ୍ୟ ସେ ନିଜର ଦକ୍ଷିଣ ହସ୍ତରେ
ପେଣ୍ଡୁକୁ ଡିଆଁଇ ନିଜ ମାୟାରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଜଗତକୁ ମୋହିତ କରୁଥାଏ |
ତାଂ ବୀକ୍ଷ୍ୟ ଦେବ
ଇତି କନ୍ଦୁକଲୀଲୟେଷ-
ଦ୍ୱ୍ରୀଡାସ୍ଫୁଟସ୍ମିତବିସୃଷ୍ଟକଟାକ୍ଷମୁଷ୍ଟଃ
।
ସ୍ତ୍ରୀପ୍ରେକ୍ଷଣପ୍ରତିସମୀକ୍ଷଣବିହ୍ୱଲାତ୍ମା
ନାତ୍ମାନମନ୍ତିକ
ଉମାଂ ସ୍ୱଗଣାଂଶ୍ଚ ବେଦ ॥ ୨୨॥
ପେଣ୍ଡୁ ଧରି
ଖେଳୁଥିବା ସମୟରେ ସେ ଈଷତ୍ ସଲ୍ଲଜଭାବରେ ହସି ବାଙ୍କ ଚାହାଣୀରେ ଭଗବାନ ଶଂକରଙ୍କ ଆଡକୁ ଚାହିଁଲା
| ବାସ୍, ସେତିକିରେ ତାଙ୍କର ମନ ବିଚଳିତ ହୋଇ ଉଠିଲା |
ମୋହିନୀକୁ ଚାହିଁ, ତାହାର ନେତ୍ରକଟାକ୍ଷର ରସରେ ସେ ଏତେ ବେଶୀ ବିହ୍ବଳ ହୋଇଗଲେ ଯେ ସେ ନିଜକୁ
ମଧ୍ୟ ଭୁଲିଗଲେ | ସେପରି ସ୍ଥଳେ ନିଜ ପାଖରେ ବସିଥିବା ସତୀ ଏବଂ ଭୂତଗଣଙ୍କର ସ୍ମରଣ ଅବା ସେ
କିପରି କରନ୍ତେ ?
ତସ୍ୟାଃ
କରାଗ୍ରାତ୍ସ ତୁ କନ୍ଦୁକୋ ଯଦା
ଗତୋ ବିଦୂରଂ
ତମନୁବ୍ରଜତ୍ସ୍ତ୍ରିୟାଃ ।
ବାସଃ ସସୂତ୍ରଂ ଲଘୁ
ମାରୁତୋଽହର-
ଦ୍ଭବସ୍ୟ ଦେବସ୍ୟ କିଲାନୁପଶ୍ୟତଃ
॥ ୨୩॥
ଏକଦା ମୋହିନୀ
ହାତରୁ ଖସି ପେଣ୍ଡୁଟି କିଛି ଦୂରକୁ ଚାଲିଗଲା ଏବଂ ତାହାକୁ ଧରିବା ପାଇଁ ସେ ମଧ୍ୟ ତା’ ପଛରେ ଧାଇଁବାରେ ଲାଗିଲା | ସେହି ସମୟରେ ଶଂକର
ଭଗବାନଙ୍କ ଆଖି ଆଗରେ ବାୟୁ କଟିବନ୍ଧ ସହିତ ତାହାର ଝୀନବସନକୁ ଉଡାଇ ନେଲା |
ଏବଂ ତାଂ
ରୁଚିରାପାଙ୍ଗୀଂ ଦର୍ଶନୀୟାଂ ମନୋରମାମ୍ ।
ଦୃଷ୍ଟ୍ୱା ତସ୍ୟାଂ
ମନଶ୍ଚକ୍ରେ ବିଷଜ୍ଜନ୍ତ୍ୟାଂ ଭବଃ କିଲ ॥ ୨୪॥
ମୋହିନୀର ପ୍ରତ୍ୟେକ
ଅଙ୍ଗ ଅତ୍ୟନ୍ତ ରୁଚିକର ଏବଂ ମନୋରମ ଥିଲା | ଯେଉଁଠାରେ ଆଖି ପଡେ, ସେଠାରେ ଲାଖି ରହିଯାଏ | କେବଳ ସେତିକି ନୁହେଁ, ମନ ମଧ୍ୟ ରମଣ କରିବାରେ ଲାଗିଯାଏ | ତାହାକୁ ଏପରି
ଅବସ୍ଥାରେ ଦେଖି ଭଗବାନ ଶଂକର ତାହା ପ୍ରତି ଆକୃଷ୍ଟ ହୋଇଗଲେ | ତାଙ୍କର ମନେହେଲା, ମୋହିନୀ ମଧ୍ୟ
ତାଙ୍କ ପ୍ରତି ଆସକ୍ତ ଅଟେ |
ତୟାପହୃତବିଜ୍ଞାନସ୍ତତ୍କୃତସ୍ମରବିହ୍ୱଲଃ
।
ଭବାନ୍ୟା ଅପି
ପଶ୍ୟନ୍ତ୍ୟା ଗତହ୍ରୀସ୍ତତ୍ପଦଂ ଯୟୌ ॥ ୨୫॥
ସେ ଶଂକର
ଭଗବାନଙ୍କର ବିବେକ-ବୁଦ୍ଧି ନଷ୍ଟ କରି ଦେଇଥିଲା | ତା’ର ହାବଭାବରେ ସେ
କାମାତୁର ହୋଇ ଉଠିଲେ ଏବଂ ଭବାନୀଙ୍କ ଆଖି ଆଗରେ ହିଁ ଲଜ୍ଜା ତ୍ୟାଗ କରି ତା’ର ଅନୁଗମନ କରିବାରେ ଲାଗିଲେ |
ସା
ତମାୟାନ୍ତମାଲୋକ୍ୟ ବିବସ୍ତ୍ରା ବ୍ରୀଡିତା ଭୃଶମ୍ ।
ନିଲୀୟମାନା
ବୃକ୍ଷେଷୁ ହସନ୍ତୀ ନାନ୍ୱତିଷ୍ଠତ ॥ ୨୬॥
ପୂର୍ବରୁ ତ ସେ
ବସ୍ତ୍ରହୀନ ହୋଇ ଯାଇଥିଲା, ଏବେ ଶଂକର ଭଗବାନ
ତା’ ଆଡକୁ ଆସୁଥିବା ଦେଖି ସେ ବହୁତ ଲଜ୍ଜିତ ହୋଇଗଲା | ସେ
ଗୋଟିଏ ବୃକ୍ଷରୁ ଅନ୍ୟ ବୃକ୍ଷ ଉହାଡକୁ ଯାଇ ଲୁଚି ଯାଉଥିଲା ଏବଂ ହସିବାରେ ଲାଗିଥିଲା |
କେଉଁଠାରେ ବି ସେ ସ୍ଥିର ରହୁ ନ ଥିଲା |
ତାମନ୍ୱଗଚ୍ଛଦ୍ଭଗବାନ୍
ଭବଃ ପ୍ରମୁଷିତେନ୍ଦ୍ରିୟଃ ।
କାମସ୍ୟ ଚ ବଶଂ
ନୀତଃ କରେଣୁମିବ ଯୂଥପଃ ॥ ୨୭॥
ଭଗବାନ ଶଂକରଙ୍କର
ଇନ୍ଦ୍ରିୟମାନେ ତାଙ୍କ ବଶରେ ନ ଥିଲେ, ସେ କାମାତୁର ହୋଇ
ଉଠିଥିଲେ; ତେଣୁ ହସ୍ତୀ ହସ୍ତିନୀର ପଶ୍ଚାତଧାବନ କରିବା ପରି ସେ
ତା’ ପଛେ-ପଛେ ଧାଇଁବାରେ ଲାଗିଲେ |
ସୋଽନୁବ୍ରଜ୍ୟାତିବେଗେନ
ଗୃହୀତ୍ୱାନିଚ୍ଛତୀଂ ସ୍ତ୍ରିୟମ୍ ।
କେଶବନ୍ଧ ଉପାନୀୟ
ବାହୁଭ୍ୟାଂ ପରିଷସ୍ୱଜେ ॥ ୨୮॥
ସେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ବେଗରେ
ତାହାର ପଶ୍ଚାତଧାବନ କରି ପଛରୁ ବେଣୀକୁ ଧରିନେଲେ ଏବଂ ତା’ର ଇଚ୍ଛା ନ ଥିଲେ
ବି ତାକୁ ଦୁଇ ଭୁଜରେ ଭରି ହୃଦୟଲଗ୍ନ କରିନେଲେ |
ସୋପଗୂଢା ଭଗବତା
କରିଣା କରିଣୀ ଯଥା ।
ଇତସ୍ତତଃ
ପ୍ରସର୍ପନ୍ତୀ ବିପ୍ରକୀର୍ଣଶିରୋରୁହା ॥ ୨୯॥
ହସ୍ତୀ ହସ୍ତିନୀକୁ
ଆଲିଙ୍ଗନ କରିବା ପରି ଭଗବାନ ଶଂକର ତାକୁ ଆଲିଙ୍ଗନ କରିନେଲେ | ସେ ଇତସ୍ତତଃ ହୋଇ ତାଙ୍କ
ବାହୁପାଶରୁ ମୁକୁଳିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଥାଏ ଏବଂ ସେହି ଚେଷ୍ଟାରେ ତା’ର କେଶ ଉନ୍ମୁକ୍ତ ହୋଇଗଲା |
ଆତ୍ମାନଂ
ମୋଚୟିତ୍ୱାଙ୍ଗ ସୁରର୍ଷଭଭୁଜାନ୍ତରାତ୍ ।
ପ୍ରାଦ୍ରବତ୍ସା
ପୃଥୁଶ୍ରୋଣୀ ମାୟା ଦେବବିନିର୍ମିତା ॥ ୩୦॥
ବାସ୍ତବରେ ସେହି
ସୁନ୍ଦରୀ ତ ଭଗବାନଙ୍କ ଦ୍ବାରା ରଚିତ ମାୟା ହିଁ ଥିଲା; ତେଣୁ କୌଣସି
ପ୍ରକାରେ ଶଂକର ଭଗବାନଙ୍କର ଭୁଜପାଶରୁ ସେ ନିଜକୁ ମୁକ୍ତ କରିନେଲା ଏବଂ ଦ୍ରୁତ ବେଗରେ ସେଠାରୁ
ଧାଇଁ ପଳାଇଲା |
ତସ୍ୟାସୌ ପଦବୀଂ
ରୁଦ୍ରୋ ବିଷ୍ଣୋରଦ୍ଭୁତକର୍ମଣଃ ।
ପ୍ରତ୍ୟପଦ୍ୟତ
କାମେନ ବୈରିଣେବ ବିନିର୍ଜିତଃ ॥ ୩୧॥
ଭଗବାନ ଶଂକର ମଧ୍ୟ
ସେହି ମୋହିନୀବେଶଧାରୀ ଅଦ୍ଭୁତକର୍ମା ବିଷ୍ଣୁ ଭଗବାନଙ୍କ ପଛରେ ଧାଇଁବାରେ ଲାଗିଲେ | ସେତେବେଳେ
ମନେ ହେଉଥିଲା ତାଙ୍କର ଶତ୍ରୁ କାମଦେବ ଏବେ ତାଙ୍କ ଉପରେ ବିଜୟ ପ୍ରାପ୍ତ କରିନେଇଛି |
ତସ୍ୟାନୁଧାବତୋ
ରେତଶ୍ଚସ୍କନ୍ଦାମୋଘରେତସଃ ।
ଶୁଷ୍ମିଣୋ
ଯୂଥପସ୍ୟେବ ବାସିତାମନୁଧାବତଃ ॥ ୩୨॥
କାମୁକ ହସ୍ତିନୀ
ପଛରେ ଧାଉଁଥିବା ମଦୋନ୍ମତ୍ତ ହସ୍ତୀ ସଦୃଶ ସେ ମୋହିନୀର ପଛେ ପଛେ ଧାଇଁବାରେ ଲାଗିଥିଲେ | ଭଗବାନ
ଶଂକରଙ୍କର ବୀର୍ଯ୍ୟ ଯଦିଓ ଅମୋଘ ଥିଲା, ତଥାପି ମୋହିନୀଙ୍କ
ମାୟାରେ ତାହା ସ୍ଖଳିତ ହୋଇଗଲା |
ଯତ୍ର
ଯତ୍ରାପତନ୍ମହ୍ୟାଂ ରେତସ୍ତସ୍ୟ ମହାତ୍ମନଃ ।
ତାନି ରୂପ୍ୟସ୍ୟ
ହେମ୍ନଶ୍ଚ କ୍ଷେତ୍ରାଣ୍ୟାସନ୍ ମହୀପତେ ॥ ୩୩॥
ପୃଥିବୀ ପୃଷ୍ଠରେ
ଯେଉଁ ଯେଉଁ ସ୍ଥାନରେ ଭଗବାନ ଶଂକରଙ୍କର ବୀର୍ଯ୍ୟପାତ ହେଲା, ସେଠାରେ
ସୁନା-ରୂପାର କୁଢ଼ ସୃଷ୍ଟି ହେଲା |
ସରିତ୍ସରଃସୁ
ଶୈଲେଷୁ ବନେଷୂପବନେଷୁ ଚ ।
ଯତ୍ର କ୍ୱ ଚାସନ୍ନୃଷୟସ୍ତତ୍ର
ସନ୍ନିହିତୋ ହରଃ ॥ ୩୪॥
ପରୀକ୍ଷିତ !
ମୋହିନୀର ପଶ୍ଚାତଗମନ କରି ଭଗବାନ ଶଂକର ନଦୀ, ସରୋବର, ପର୍ବତ, ବନ-ଉପବନ ଏବଂ
ଯେଉଁ-ଯେଉଁ ସ୍ଥାନରେ ଋଷି-ମୁନିମାନେ ନିବାସ କରନ୍ତି, ସେହି ସବୁ
ସ୍ଥାନକୁ ଯାଇଥିଲେ |
ସ୍କନ୍ନେ ରେତସି
ସୋଽପଶ୍ୟଦାତ୍ମାନଂ ଦେବମାୟଯା ।
ଜଡୀକୃତଂ
ନୃପଶ୍ରେଷ୍ଠ ସନ୍ନ୍ୟବର୍ତତ କଶ୍ମଲାତ୍ ॥ ୩୫॥
ବୀର୍ଯ୍ୟପାତ
ହୋଇଯିବା ପରେ ସେ ନିଜର ସ୍ମୃତି ଫେରି ପାଇଲେ | ସେ ଦେଖିଲେ, ‘ଆରେ, ଭଗବାନଙ୍କର ଏହି ମାୟା ତ ମୋତେ ବହୁତ ବେଶୀ ମୋହିତ
କରିଛି !’ ଅତିଶୀଘ୍ର ନିଜକୁ ସେ ସେହି ପ୍ରସଙ୍ଗରୁ ପୃଥକ୍ କରିନେଲେ |
ଅଥାବଗତମାହାତ୍ମ୍ୟ
ଆତ୍ମନୋ ଜଗଦାତ୍ମନଃ ।
ଅପରିଜ୍ଞେୟବୀର୍ୟସ୍ୟ
ନ ମେନେ ତଦୁ ହାଦ୍ଭୁତମ୍ ॥ ୩୬॥
ଏହାକୁ ଆତ୍ମସ୍ବରୂପ
ସର୍ବାତ୍ମା ଭଗବାନଙ୍କର ମହିମା ଜାଣି, ସେ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ
ହେଲେ ନାହିଁ | ସେ ଜାଣିଥିଲେ, ଭଗବାନଙ୍କର
ଶକ୍ତିରୁ ଭଲା କିଏ ପାର ପାଇ ପାରିବ |
ତମବିକ୍ଲବମବ୍ରୀଡମାଲକ୍ଷ୍ୟ
ମଧୁସୂଦନଃ ।
ଉବାଚ ପରମପ୍ରୀତୋ
ବିଭ୍ରତ୍ସ୍ୱାଂ ପୌରୁଷୀଂ ତନୁମ୍ ॥ ୩୭॥
ଭଗବାନ ଦେଖିଲେ ଯେ
ଶଂକର ଭଗବାନ ଏହି ସବୁ ପ୍ରସଙ୍ଗକୁ ନେଇ କୌଣସି ପ୍ରକାର ବିଷାଦ ବା ଲଜ୍ଜା ଅନୁଭବ କରୁନାହାଁନ୍ତି
| ତାପରେ ସେ ପୁରୁଷ ଶରୀର ଧାରଣ କରି ପ୍ରକଟ ହେଲେ ଏବଂ ଅତି ପ୍ରସନ୍ନ ହୋଇ ତାଙ୍କୁ ଏପରି କହିଲେ
-
ଶ୍ରୀଭଗବାନୁବାଚ
ଦିଷ୍ଟ୍ୟା ତ୍ୱଂ
ବିବୁଧଶ୍ରେଷ୍ଠ ସ୍ୱାଂ ନିଷ୍ଠାମାତ୍ମନା ସ୍ଥିତଃ ।
ଯନ୍ମେ
ସ୍ତ୍ରୀରୂପୟା ସ୍ୱୈରଂ ମୋହିତୋଽପ୍ୟଙ୍ଗ ମାୟଯା ॥ ୩୮॥
ଶ୍ରୀଭଗବାନ କହିଲେ –
ଦେବଶିରୋମଣି ! ମୋର ସ୍ତ୍ରୀ-ରୂପିଣୀ ମାୟାରେ ମୋହିତ ହୋଇ ମଧ୍ୟ ଆପଣ ସ୍ବୟଂ ହିଁ ନିଜ ନିଷ୍ଠାରେ
ସ୍ଥିତ ହୋଇଗଲେ | ଏହା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଆନନ୍ଦର ବିଷୟ ଅଟେ |
କୋ ନୁ
ମେଽତିତରେନ୍ମାୟାଂ ବିଷକ୍ତସ୍ତ୍ୱଦୃତେ ପୁମାନ୍ ।
ତାଂସ୍ତାନ୍
ବିସୃଜତୀଂ ଭାବାନ୍ ଦୁସ୍ତରାମକୃତାତ୍ମଭିଃ ॥ ୩୯॥
ମୋର ମାୟା ଅପାର
ଅଟେ | ତାହା ଏପରି ସବୁ ହାବଭାବରର ରଚନା କରିଥାଏ ଯେ ଅଜିତେନ୍ଦ୍ରିୟ ପୁରୁଷ ତ କଦାପି ତା’ କବଳରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇ ନ ଥା’ନ୍ତି, ଜିତେନ୍ଦ୍ରିୟ
ପୁରୁଷମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବି ଆପଣଙ୍କ ଅତିରିକ୍ତ ଏପରି କେଉଁ ପୁରୁଷ ଥିବ, ଯିଏ ମୋ ମାୟାପାଶରେ
ପଡିବା ପରେ ସ୍ବୟଂ ହିଁ ସେହି ପାଶରୁ ମୁକୁଳି ଆସି ପାରିବ |
ସେୟଂ ଗୁଣମୟୀ ମାୟା
ନ ତ୍ୱାମଭିଭବିଷ୍ୟତି ।
ମୟା ସମେତା କାଲେନ
କାଲରୂପେଣ ଭାଗଶଃ ॥ ୪୦॥
ମୋର ଏହି ଗୁଣମୟୀ
ମାୟା ଯଦିଓ ବଡ-ବଡ ବିଭୂତିଙ୍କୁ ମୋହିତ କରି ଦେଇଥାଏ, ତଥାପି ଏହାପରେ ସେ
କେବେ ବି ଆପଣଙ୍କୁ ମୋହିତ କରିବ ନାହିଁ | କାରଣ ସୃଷ୍ଟି ଆଦି ନିମନ୍ତେ ସମୟ-ସମୟରେ ଏହାକୁ
କ୍ଷୋଭିତ କରୁଥିବା କାଳ ମୁଁ ହିଁ ଅଟେ, ଅତଏବ ମୋ ଇଚ୍ଛା
ବିପରୀତ ସେ ରଜୋଗୁଣ ଆଦିର ସୃଷ୍ଟି କରିପାରିବ ନାହିଁ |
ଶ୍ରୀଶୁକ ଉବାଚ
ଏବଂ ଭଗବତା ରାଜନ୍
ଶ୍ରୀବତ୍ସାଙ୍କେନ ସତ୍କୃତଃ ।
ଆମନ୍ତ୍ର୍ୟ ତଂ
ପରିକ୍ରମ୍ୟ ସଗଣଃ ସ୍ୱାଲୟଂ ଯୟୌ ॥ ୪୧॥
ଶ୍ରୀଶୁକଦେବ
କହୁଛନ୍ତି – ପରୀକ୍ଷିତ ! ବିଷ୍ଣୁ ଭଗବାନ ଏହିପରି ଭାବରେ ଭଗବାନ ଶଂକରଙ୍କର ସତ୍କାର କଲେ |
ତତ୍ପଶ୍ଚାତ୍ ତାଙ୍କଠାରୁ ବିଦାୟ ନେଇ ଏବଂ ତାଙ୍କର ପରିକ୍ରମା କରି ଭଗବାନ ଶଂକର ନିଜ ଗଣମାନଙ୍କ
ସହିତ କୈଳାସକୁ ପ୍ରସ୍ଥାନ କଲେ |
ଆତ୍ମାଂଶଭୂତାଂ ତାଂ
ମାୟାଂ ଭବାନୀଂ ଭଗବାନ୍ ଭବଃ ।
ଶଂସତାମୃଷିମୁଖ୍ୟାନାଂ
ପ୍ରୀତ୍ୟାଽଽଚଷ୍ଟାଥ ଭାରତ ॥ ୪୨॥
ହେ ଭରତବଂଶଶିରୋମଣି
! ବଡ-ବଡ ଋଷି-ମୁନିମାନଙ୍କ ସଭାରେ ବସି ଭଗବାନ ଶଂକର ଅତି ପ୍ରେମରେ ବିଷ୍ଣୁରୂପର ଅଂଶଭୂତା
ମାୟାମୟୀ ମୋହିନୀଙ୍କର ବର୍ଣ୍ଣନା ଏହିପରି ଭାବରେ ନିଜ ଅର୍ଦ୍ଧାଙ୍ଗିନୀ ଦେବୀ ସତୀଙ୍କ ଆଗରେ
କରିଥିଲେ |
ଅପି
ବ୍ୟପଶ୍ୟସ୍ତ୍ୱମଜସ୍ୟ ମାୟାଂ
ପରସ୍ୟ ପୁଂସଃ
ପରଦେବତାୟାଃ ।
ଅହଂ କଲାନାମୃଷଭୋ
ବିମୁହ୍ୟେ
ଯୟାବଶୋଽନ୍ୟେ
କିମୁତାସ୍ୱତନ୍ତ୍ରାଃ ॥ ୪୩॥
‘ଦେବି ! ତୁମେ ପରମ
ପୁରୁଷ ପରମେଶ୍ବର ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କର ମାୟାକୁ ଦେଖିଛ ? ଦେଖ, ଏମିତି ତ ମୁଁ ସମସ୍ତ କଳା-କୌଶଳ, ବିଦ୍ୟା ଆଦିର ସ୍ବାମୀ ଏବଂ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଅଟେ, ତଥାପି ମୁଁ ବିବଶ ହୋଇ ସେହି ମାୟାରେ ମୋହିତ ହୋଇଯାଏ
| ସେପରି ସ୍ଥଳେ, ଅନ୍ୟ ପରତନ୍ତ୍ର ଜୀବ ତଦ୍ବାରା ମୋହିତ ହୋଇଯାଆନ୍ତି, ଏଥିରେ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହେବାର କୌଣସି କାରଣ ନାହିଁ |
ଯଂ
ମାମପୃଚ୍ଛସ୍ତ୍ୱମୁପେତ୍ୟ ଯୋଗାତ୍
ସମାସହସ୍ରାନ୍ତ
ଉପାରତଂ ବୈ ।
ସ ଏଷ
ସାକ୍ଷାତ୍ପୁରୁଷଃ ପୁରାଣୋ
ନ ଯତ୍ର କାଲୋ
ବିଶତେ ନ ବେଦଃ ॥ ୪୪॥
ଏକ ହଜାର ବର୍ଷ ପରେ
ମୁଁ ଯେତେବେଳେ ସମାଧିରୁ ଉଠିଥିଲି, ସେତେବେଳେ ତୁମେ
ମୋତେ ପଚାରି ଥିଲ ଯେ ମୁଁ କାହାର ଉପାସନା କରେ | ସେ ଏହି ସାକ୍ଷାତ୍ ସନାତନ ପୁରୁଷ ଅଟନ୍ତି |
କାଳ ତାଙ୍କୁ ନିଜ ସୀମାରେ ଆବଦ୍ଧ କରିପାରେ ନାହିଁ କି ବେଦ ତାଙ୍କର ବର୍ଣ୍ଣନା କରିପାରେ ନାହିଁ
| ତାଙ୍କର ବାସ୍ତବିକ ସ୍ବରୂପ ଅନନ୍ତ ଏବଂ ଅନିର୍ବଚନୀୟ ଅଟେ |’
ଶ୍ରୀଶୁକ ଉବାଚ
ଇତି
ତେଽଭିହିତସ୍ତାତ ବିକ୍ରମଃ ଶାର୍ଙ୍ଗଧନ୍ୱନଃ ।
ସିନ୍ଧୋର୍ନିର୍ମଥନେ
ଯେନ ଧୃତଃ ପୃଷ୍ଠେ ମହାଚଲଃ ॥ ୪୫॥
ଶ୍ରୀଶୁକଦେବ ପୁଣି
କହୁଛନ୍ତି – ପରୀକ୍ଷିତ ! ମୁଁ ବିଷ୍ଣୁଭଗବାନଙ୍କର ଏହି ଐଶ୍ବର୍ଯ୍ୟପୂର୍ଣ୍ଣ ଲୀଳାକଥା ତୁମକୁ
ଶୁଣାଇଲି, ଯାହା ଅନ୍ତର୍ଗତ ସମୁଦ୍ର-ମନ୍ଥନ କାଳରେ ନିଜ ପିଠିରେ ମନ୍ଦରାଚଳକୁ ଧାରଣ କରିଥିବା
ଭଗବାନଙ୍କର ବର୍ଣ୍ଣନ ରହିଛି |
ଏତନ୍ମୁହୁଃ କୀର୍ତୟତୋଽନୁଶୃଣ୍ୱତୋ
ନ ରିଷ୍ୟତେ ଜାତୁ
ସମୁଦ୍ୟମଃ କ୍ୱଚିତ୍ ।
ଯଦୁତ୍ତମଶ୍ଲୋକଗୁଣାନୁବର୍ଣନଂ
ସମସ୍ତସଂସାରପରିଶ୍ରମାପହମ୍
॥ ୪୬॥
ଯେଉଁ ପୁରୁଷ
ବାରମ୍ବାର ଏହାର ଶ୍ରବଣ-କୀର୍ତ୍ତନ କରନ୍ତି, ତାଙ୍କର କୌଣସି
ଉଦ୍ୟୋଗ କେବେ ବି ନିଷ୍ଫଳ ହୁଏନାହିଁ | କାରଣ ପବିତ୍ରକୀର୍ତ୍ତି ଭଗବାନଙ୍କର ଗୁଣ-ଲୀଳା ଗାନ
ସାଂସାରିକ ସମସ୍ତ କ୍ଲେଶ ଏବଂ ପରିଶ୍ରମକୁ ହରଣ କରିଥାଏ |
ଅସଦବିଷୟମଙ୍ଘ୍ରିଂ
ଭାବଗମ୍ୟଂ ପ୍ରପନ୍ନା-
ନମୃତମମରବର୍ୟାନାଶୟତ୍ସିନ୍ଧୁମଥ୍ୟମ୍
।
କପଟୟୁବତିବେଷୋ
ମୋହୟନ୍ ଯଃ ସୁରାରୀନ୍
ତମହମୁପସୃତାନାଂ
କାମପୂରଂ ନତୋଽସ୍ମି ॥ ୪୭॥
ଦୁଷ୍ଟ
ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ଭଗବାନଙ୍କ ଚରଣକମଳର ପ୍ରାପ୍ତି କେବେ ବି ହୋଇ ନ ଥାଏ | ତାହା ତ ଭକ୍ତିଭାବଯୁକ୍ତ
ପୁରୁଷଙ୍କୁ ହିଁ ପ୍ରାପ୍ତ ଅଟେ | ସେଥିପାଇଁ ଭଗବାନ ସ୍ତ୍ରୀର ମାୟାମୟ ରୂପ ଧାରଣ କରି
ଦୈତ୍ୟମାନଙ୍କୁ ମୋହିତ କଲେ ଏବଂ ନିଜ ଚରଣକମଳର ଶରଣାଗତ ଦେବତାମାନଙ୍କୁ ସମୁଦ୍ର-ମନ୍ଥନରୁ
ନିଷ୍କାସିତ ଅମୃତ ପାନ କରାଇଲେ | କେବଳ ସେମାନେ ନୁହଁନ୍ତି, ଯିଏ କେହି ବି
ତାଙ୍କ ଚରଣର ଶରଣ ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି, ପ୍ରଭୁ ତାଙ୍କର ସମସ୍ତ କାମନା ପୂର୍ଣ୍ଣ କରନ୍ତି | ମୁଁ ସେହି
ପ୍ରଭୁଙ୍କ ଚରଣରେ ନମସ୍କାର କରୁଛି |
ଇତି
ଶ୍ରୀମଦ୍ଭାଗବତେ ମହାପୁରାଣେ ପାରମହଂସ୍ୟାଂ ସଂହିତାୟା-
ମଷ୍ଟମସ୍କନ୍ଧେ
ଶଙ୍କରମୋହନଂ ନାମ ଦ୍ୱାଦଶୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥ ୧୨॥
Comments
Post a Comment