ଶ୍ରୀମଦ୍ ଭାଗବତ
ମହାପୁରାଣ
॥ ଓଁ ନମୋ ଭଗବତେ
ବାସୁଦେବାୟ ॥
॥ ଅଷ୍ଟମ ସ୍କନ୍ଧ ॥
ଚତୁର୍ଦ୍ଦଶ ଅଧ୍ୟାୟ
ମନୁ ଆଦିଙ୍କ ପୃଥକ୍-ପୃଥକ୍ କର୍ମର ନିରୂପଣ
ରାଜୋବାଚ
ମନ୍ୱନ୍ତରେଷୁ
ଭଗବନ୍ ଯଥା ମନ୍ୱାଦୟସ୍ତ୍ୱିମେ ।
ଯସ୍ମିନ୍ କର୍ମଣି
ଯେ ଯେନ ନିୟୁକ୍ତାସ୍ତଦ୍ୱଦସ୍ୱ ମେ ॥ ୧॥
ରାଜା ପରୀକ୍ଷିତ
ପଚାରିଲେ – ଭଗବନ୍ ! ଆପଣଙ୍କ ଦ୍ବାରା ବର୍ଣ୍ଣିତ ଏହି ମନୁ, ମନୁପୁତ୍ର, ସପ୍ତର୍ଷି ଆଦି ନିଜ-ନିଜ ମନ୍ବନ୍ତରରେ କାହା ଦ୍ବାରା
ନିଯୁକ୍ତ ହୋଇ କେଉଁ-କେଉଁ କର୍ମ କିପରି ଭାବରେ କରନ୍ତି – ଆପଣ କୃପା କରି ମୋ ଆଗରେ ଏହାର
ବର୍ଣ୍ଣନା କରନ୍ତୁ |
ଋଷିରୁବାଚ
ମନବୋ
ମନୁପୁତ୍ରାଶ୍ଚ ମୁନୟଶ୍ଚ ମହୀପତେ ।
ଇନ୍ଦ୍ରାଃ
ସୁରଗଣାଶ୍ଚୈବ ସର୍ୱେ ପୁରୁଷଶାସନାଃ ॥ ୨॥
ଶ୍ରୀଶୁକଦେବ
କହୁଛନ୍ତି – ପରୀକ୍ଷିତ ! ମନୁ, ମନୁପୁତ୍ର, ସପ୍ତର୍ଷି ଏବଂ ଦେବତା – ସମସ୍ତଙ୍କର ନିଯୁକ୍ତି
ଅଧିକାରୀ ସ୍ବୟଂ ଭଗବାନ ହିଁ ଅଟନ୍ତି |
ଯଜ୍ଞାଦୟୋ ଯାଃ
କଥିତାଃ ପୌରୁଷ୍ୟସ୍ତନବୋ ନୃପ ।
ମନ୍ୱାଦୟୋ
ଜଗଦ୍ୟାତ୍ରାଂ ନୟନ୍ତ୍ୟାଭିଃ ପ୍ରଚୋଦିତାଃ ॥ ୩॥
ରାଜନ୍ !
ଭଗବାନଙ୍କର ଯେଉଁ ଯଜ୍ଞପୁରୁଷ ଆଦି ଅବତାର-ଶରୀରର ବର୍ଣ୍ଣନ ମୁଁ କଲି, ତାଙ୍କ ପ୍ରେରଣାରେ ହିଁ ମନୁ ଆଦି ବିଶ୍ବ-ବ୍ୟବସ୍ଥାର
ସଂଚାଳନ କରନ୍ତି |
ଚତୁର୍ୟୁଗାନ୍ତେ
କାଲେନ ଗ୍ରସ୍ତାନ୍ ଶ୍ରୁତିଗଣାନ୍ ଯଥା ।
ତପସା ଋଷୟୋଽପଶ୍ୟନ୍
ଯତୋ ଧର୍ମଃ ସନାତନଃ ॥ ୪॥
ଚତୁର୍ଯୁଗୀର
ଅନ୍ତରେ ସମୟର ପ୍ରତିକୂଳ ପ୍ରବାହରେ ଯେତେବେଳେ ଶ୍ରୁତିମାନେ ନଷ୍ଟପ୍ରାୟ ହୋଇଯାଆନ୍ତି, ସେତେବେଳେ ସପ୍ତର୍ଷିଗଣ ନିଜ ତପସ୍ୟାରେ ସେମାନଙ୍କର
ପୁନଃ ସାକ୍ଷାତକାର କରନ୍ତି | ସେହି ଶ୍ରୁତିମାନଙ୍କ ଦ୍ବାରା ହିଁ ସନାତନଧର୍ମର ରକ୍ଷା ହୋଇଥାଏ |
ତତୋ ଧର୍ମଂ
ଚତୁଷ୍ପାଦଂ ମନବୋ ହରିଣୋଦିତାଃ ।
ଯୁକ୍ତାଃ
ସଞ୍ଚାରୟନ୍ତ୍ୟଦ୍ଧା ସ୍ୱେ ସ୍ୱେ କାଲେ ମହୀଂ ନୃପ ॥ ୫॥
ରାଜନ୍ ! ଭଗବାନଙ୍କ
ପ୍ରେରଣାରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ମନୁ ନିଜ-ନିଜ ମନ୍ବନ୍ତରରେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ସାବଧାନ ସହକାରେ ପୃଥିବୀରେ
ଚାରି-ଚରଣ ଯୁକ୍ତ ଧର୍ମର ଅନୁଷ୍ଠାନ କରାଇ ଥାଆନ୍ତି |
ପାଲୟନ୍ତି
ପ୍ରଜାପାଲା ଯାବଦନ୍ତଂ ବିଭାଗଶଃ ।
ଯଜ୍ଞଭାଗଭୁଜୋ ଦେବା
ଯେ ଚ ତତ୍ରାନ୍ୱିତାଶ୍ଚ ତୈଃ ॥ ୬॥
ପୂରା ମନ୍ବନ୍ତର
ମନୁପୁତ୍ରମାନେ କାଳ ଓ ଦେଶ ବିଭାଗ ଅନୁସାରେ ପ୍ରଜାପାଳନ ଏବଂ ଧର୍ମପାଳନର କାର୍ଯ୍ୟ କରନ୍ତି |
ପଞ୍ଚ-ମହାଯଜ୍ଞ ଆଦି କର୍ମରେ ଯେଉଁ ଋଷି, ପିତୃପୁରୁଷ, ଭୂତ ଏବଂ ମନୁଷ୍ୟ ଆଦି ସମ୍ବନ୍ଧିତ – ସେମାନଙ୍କଠାରୁ
ଦେବତାମାନେ ସେହି ମନ୍ବନ୍ତରରେ ଯଜ୍ଞ-ଭାଗ ସ୍ବୀକାର କରନ୍ତି |
ଇନ୍ଦ୍ରୋ ଭଗବତା
ଦତ୍ତାଂ ତ୍ରୈଲୋକ୍ୟଶ୍ରିୟମୂର୍ଜିତାମ୍ ।
ଭୁଞ୍ଜାନଃ ପାତି
ଲୋକାଂସ୍ତ୍ରୀନ୍ କାମଂ ଲୋକେ ପ୍ରବର୍ଷତି ॥ ୭॥
ଇନ୍ଦ୍ର, ଭଗବାନଙ୍କ
ଦ୍ବାରା ପ୍ରଦତ୍ତ ତ୍ରିଲୋକୀର ଅତୁଳ ସମ୍ପତ୍ତିର ଉପଭୋଗ କରିବା ସହିତ ପ୍ରଜାପାଳନ କରନ୍ତି |
ସଂସାରରେ ଯଥେଷ୍ଟ ବର୍ଷା କରାଇବାର ଅଧିକାର ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କର ରହିଥାଏ |
ଜ୍ଞାନଂ ଚାନୁୟୁଗଂ
ବ୍ରୂତେ ହରିଃ ସିଦ୍ଧସ୍ୱରୂପଧୃକ୍ ।
ଋଷିରୂପଧରଃ କର୍ମ
ଯୋଗଂ ଯୋଗେଶରୂପଧୃକ୍ ॥ ୮॥
ଭଗବାନ ଯୁଗ-ଯୁଗରେ
ସନକ ଆଦି ସିଦ୍ଧମାନଙ୍କ ରୂପରେ ଜ୍ଞାନର, ଯାଜ୍ଞବଳ୍କ୍ୟ ଆଦି
ଋଷିମାନଙ୍କ ରୂପରେ କର୍ମର ଏବଂ ଦତ୍ତାତ୍ରେୟ ଆଦି ଯୋଗେଶ୍ବରମାନଙ୍କ ରୂପରେ ଯୋଗର ଉପଦେଶ ପ୍ରଦାନ
କରନ୍ତି |
ସର୍ଗଂ
ପ୍ରଜେଶରୂପେଣ ଦସ୍ୟୂନ୍ ହନ୍ୟାତ୍ସ୍ୱରାଡ୍ୱପୁଃ ।
କାଲରୂପେଣ
ସର୍ୱେଷାମଭାବାୟ ପୃଥଗ୍ଗୁଣଃ ॥ ୯॥
ସେ ମରୀଚି ଆଦି
ପ୍ରଜାପତିଙ୍କ ରୂପରେ ସୃଷ୍ଟିର ବିସ୍ତାର କରନ୍ତି, ସମ୍ରାଟମାନଙ୍କ
ରୂପରେ ଲୁଣ୍ଠନକାରୀଙ୍କର ବଧ କରନ୍ତି ଏବଂ ଶୀତ, ଉଷ୍ମ ଆଦି
ବିଭିନ୍ନ ଗୁଣ ଧାରଣ କରି କାଳରୂପରେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ସଂହାର ଅଭିମୁଖରେ ନେଇ ଯାଆନ୍ତି |
ସ୍ତୂୟମାନୋ
ଜନୈରେଭିର୍ମାୟଯା ନାମରୂପୟା ।
ବିମୋହିତାତ୍ମଭିର୍ନାନାଦର୍ଶନୈର୍ନ
ଚ ଦୃଶ୍ୟତେ ॥ ୧୦॥
ନାମ ଏବଂ ରୂପର
ମାୟାରେ ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କର ବୁଦ୍ଧି ବିମୂଢ଼ ହୋଇ ଯାଇଛି | ସେଥିପାଇଁ ସେମାନେ ଅନେକ ପ୍ରକାରର
ଦର୍ଶନଶାସ୍ତ୍ର ଦ୍ବାରା ଭଗବାନଙ୍କର ମହିମା-ଗାନ ତ କରନ୍ତି, କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କର
ବାସ୍ତବିକ ସ୍ଵରୂପକୁ ଜାଣି ପାରନ୍ତି ନାହିଁ |
ଏତତ୍କଲ୍ପବିକଲ୍ପସ୍ୟ
ପ୍ରମାଣଂ ପରିକୀର୍ତିତମ୍ ।
ଯତ୍ର
ମନ୍ୱନ୍ତରାଣ୍ୟାହୁଶ୍ଚତୁର୍ଦଶ ପୁରାବିଦଃ ॥ ୧୧॥
ପରୀକ୍ଷିତ !
ଏହିରୂପେ ମୁଁ ତୁମକୁ ମହାକଳ୍ପ ଏବଂ ଅବାନ୍ତର କଳ୍ପମାନଙ୍କର ପରିମାଣ ବିଷୟରେ ଶୁଣାଇଲି |
ପୁରାଣତତ୍ତ୍ବର ବିଦ୍ବାନମାନଙ୍କ ମତରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅବାନ୍ତର କଳ୍ପ ଚଉଦ ମନ୍ବନ୍ତର ବିଶିଷ୍ଟ ଅଟେ
|
ଇତି
ଶ୍ରୀମଦ୍ଭାଗବତେ ମହାପୁରାଣେ ପାରମହଂସ୍ୟାଂ
ସଂହିତାୟାମଷ୍ଟମସ୍କନ୍ଧେ
ଚତୁର୍ଦଶୋଽଧ୍ୟାୟଃ ॥ ୧୪॥
Comments
Post a Comment